Zo begin je met roken …
Als je nog niet de volheid van het leven bereikt hebt (35 jaar !) : uitdrukkelijk verzoek om niet verder te lezen, ofwel dit artikel tot het einde aandachtig te bestuderen. Ik wil een tijdsbeeld schetsen en zeker niet aanzetten tot beginnen roken !
Vandaag was ik voor zaken in Zonhoven. Een gemeente die ik wat beter ken omdat ik daar enkele jaren op internaat zat. Van de gelegenheid maakte ik gebruik voor een ommetje langs mijn oude school : weer een fotootje voor mijn panoramio-album.
Toen ik bezig was ontmoette ik daar een bekende : frater Sibrand (Frater van Tilburg). De man zag er uitstekend uit, en wonder boven wonder herkende hij me ook meteen… We haalden herinneringen op en ik kreeg een uitgebreide privé-rondleiding op de plaats waar ik jaren alle lief en leed met mijn makkers deelde ! Bedden staan er niet meer… De slaapzaal is omgebouwd tot klassen met o.a. een virtueel kantoor. De ontspanningsruimte is een keuken geworden en er is een grote sporthal bijgebouwd. De grote verzameling voorhistorische pijlpunten die de gang vulde is overgedragen aan het Gallo-Romeins museum (Tongeren), maar het skelet van de russische vrouw die in WO2 stierf, staat er wel nog. De school is nu ook gemengd. In mijn tijd was Paulien de enige vrouw die ik daar in al die jaren gezien heb… Zij was er werkvrouw en een ongelofelijk goed en lief mens. Tussen haar vele bezigheden had ze ook wel tijd voor een babbeltje met ons. Zij was overigens ook de fiere moeder van de toen nog jonge profvoetballer Georges Leekens.
Tijdens de rondleiding viel me bij het binnenkomen vanaf de speelplaats het bord “rookvrije zone” op. Is deze school dan niet volledig rookvrij ? Ach, het zal voor oud-leerlingen en bezoekers zijn zoals ik…
Toen ik hier in september 1974 binnen kwam was roken “normaal”. De internen mochten roken vanaf het derde jaar. De eerste- en tweedejaars (12-13-jarigen) moesten toestemming hebben van hun ouders. Héél precies weet ik het niet meer maar roken was voor mij in de lagere school al niet onbekend… Mijn ouders hebben me het absoluut afgeraden, maar ik had de vrijheid… Ik vermoed dat ik in het eerste jaar in Zonhoven geen toestemming kreeg van mijn ouders, want er werd stiekum op de toiletten gerookt. Niet plezierig voor de niet-rokers… Maar ook moeilijk te controleren… Ouderen rookten immers ook op het “gemak” omdat dat daar “zo goed smaakte”. Asbakjes, zoals vaak in café’s, hingen er echter niet… Net als vandaag waren er voor- en tegenstanders van het roken. De gevolgen voor de gezondheid waren evenzeer bekend en soms stierf er wel eens een zware roker aan longkanker. Op sigaretten stonden hoge accijnzen, maar maatschappelijk lag het allemaal toch héél wat anders… Een jaar eerder, toen ik nog in het 6de studiejaar zat, kwamen 23 jongens om in de brand van het internaat van het Heilig-Hartcollege in Heusden. Oorzaak was stiekum roken. Ik was ook voorbestemd om naar Heusden te gaan, maar door die ramp kwam ik dus in Zonhoven terecht. Roken in bed vond ik zelf heerlijk, maar op school was het verboden…
Onzelieveherenboom is niet meer …
Op enkele kms van mijn woonplaats is zaterdag in de vroege avond de Onzelieveherenboom door een stevige rukwind tegen de vlakte gegaan. De boom zag er eigenlijk niet uit : hij was reeds in 1859 en in 1925 getroffen door onweer en storm waardoor hij telkens zwaar beschadigd raakte.
Onzelieveherenboom, geveld door rukwind
De Onzelieveherenboom was niet mooi meer, maar hij had wel iets… Als je 1300 jaar oud bent, heb je één en ander meegemaakt. In vroegere tijden werden aan dergelijk oude bomen magische krachten toegeschreven, en van de Onzelieveherenboom is bekend dat hij in de 18de eeuw als verzamelplaats en uitvalsbasis diende voor de bokkenrijders. In de holle stam, met een diameter van bijna 4 meter zou zelfs ooit een tafeltje gestaan hebben waaraan kaart gespeeld werd.
Toen ik aktief begon te schrijven in de Nederlandstalige Wikipedia had ik de Onzelieveherenboom uitgekozen voor mijn eerste artikel. Reden voor de keuze was mijn interesse voor heemkunde, maar vooral dat ik met een artikel over een boom niet te veel fouten kon maken. Ik wist toen immers ook nog niet hoe het allemaal werkte. Vandaag merk ik bij dat artikel dat andere wikipedianen reeds de teloorgang van de boom hebben toegevoegd en de tekst volledig in de verleden tijd werd gezet. Overigens publiceerde ik ook een geografisch gelokaliseerde foto van de Onzelieveherenboom die je kan zien op Google Earth, maar die foto zal ik nu moeten vervangen…
ramptoerisme
Het bericht van het omwaaien van de boom stond vandaag in enkele kranten en werd op de radio vermeld. Nu is het wel zo dat de plaats waar de boom staat een kruispunt van fietsroutes is en er staat vlakbij een pik-nik-tafel, maar toch was de vele belangstelling opvallend.
Ik babbelde ter plaatse met een tachtiger die de boom altijd had gekend zoals die er tot voor zaterdag uitzag, over de processie’s die er heen trokken, de velden en hoogstamboomgaarden uit de omgeving, enz. Een andere dame uit de buurt vertelde dat ze bij de avondmarkt op 9 augustus e.k. een tentoonstelling zouden organiseren over de boom met veel foto’s.
oude foto op infobord
Op het informatiebord bij de boom staat overigens een oude foto. Uit bijhorende uitleg zou je kunnen denken dat de foto dateert van vóór de eerste blikseminslag (1859). Onduidelijk is wie er op de foto staat… De man is deftig gekleed en heeft een fiets aan de hand. Dergelijke fietsen kende men in 1859 echter niet… Ik schat dat de foto dateert uit het begin van de 20ste eeuw. Als je goed kijkt zie je trouwens links en boven de kapel een scheur in de boom… De overlevering vertelt dat het rechterdeel van de boom in 1925 werd losgerukt… Is dat het rechterdeel dat je van hieruit ziet ?
Tot slot nog dit : de gezondheid van het broertje van de Onzelieveherenboom, die een 20-tal meter verder staat, baart me erg zorgen. De stam is onderaan beschadigd en door het gat zie je een diep uitgeholde stam. Deze boom moet overigens precies 150 jaar oud zijn, gezien geplant in 1859. Het zou me verstandiger lijken voor het gemeentebestuur van Kortessem om goed zorg te dragen voor deze boom, dan de vermolmde overblijfselen van de Onzelieveherenboom te conserveren…
Jongen, wil jij leider worden ? Meisje, wil jij leidster worden ?
Jeugdbewegingen in Vlaanderen (Chiro, Scouts, KSA, …) schreeuwen uit dat ze geen leid(st)ers meer vinden. Dat is vreemd omdat juist de laatste jaren de jeugdbewegingen vaak positief aan bod kwamen in de media, vooral door stijgende ledenaantallen… Nog frappanter is het argument van concurrentie uit de “betaalde” sector, o.a. die van weekendjobs voor studenten en de vergoedingen voor jeugdmoni’s in bepaalde “gesponsorde” sectoren…
Aspirant zijn in de Chiro betekent dat je je aktief voorbereidt op het leider worden. Men móet je de vraag stellen : “Jongen/Meisje wil je leid(st)er worden ?” Je krijgt voldoende tijd en ruimte om je hierin te verdiepen alvorens heel bewust te antwoorden. Wat betekent dat “leid(st)er zijn” ? Wat is engagement ? Waarvoor zet ik me in ? En doe ik dit vrijwillig ? “Vrijwillig” en “engagement” zijn heel belangrijk omdat het diepere waarden geeft aan de keuze !
Een “betaald” engagement kan nooit dezelfde diepgang hebben. Juist deze stelling heeft mijn eigen vroegere engagement en mijn persoonlijke waardering voor jeugdleiders uit de jeugdbewegingen steeds enorm sterk gehouden. Het is waar : je kiest een stuk voor de groep, voor de vriendenkring, voor het plezier en de mooie kantjes… Maar zeker ook voor het maatschappelijke, voor een groot stuk vorming van jezelf, het doorgeven aan de volgende generatie van wat jij ontving van je eigen leid(st)ers, de sociale en spirituele diepgang,… Jeugdbeweging is een relatief veilige omgeving om jonge mensen te vormen om sterk maatschappelijke verantwoordelijkheden op te nemen.
Er doen zich 2 tendenzen voor in de jeugdbewegingen die sterk in hun eigen nadeel spelen. De leidingsploegen en het kader van deze jeugdbewegingen moeten hierop inspelen als ze zichzelf in stand willen houden !
Kinderen, vooral jonge, worden vaak naar de jeugdbeweging gestuurd opdat de ouders “rust” zouden hebben… Jeugdbeweging evolueert steeds meer naar “kinderopvang” ! Niet aan mij om te oordelen… Maar ouders die beiden hard werken, hun kinderen na schooltijd naar de kinderopvang sturen, dan ’s avonds te moe zijn om met hun kinderen bezig te zijn, en in het weekend liever rust nemen dan met hun kinderen bezig te zijn….
jeugdleiding
Vroeger werd aangeleerd dat het je plicht was om – nadat je je hele jeugd had mogen “spelen” – zelf het leid(st)er-zijn op te nemen. Niet iedereen was daar even geschikt voor of kon dat aan, maar toch maakten de meesten de keuze en antwoordden “ja, dat wil ik” op de vraag of ze leid(st)er wilden worden. Tegenwoordig wordt veel gemakkelijker gekozen voor : “ik wil niet leid(st)er worden !”
Een andere zaak die niet zo dadelijk gekoppeld is aan het leidingstekort, maar wel erg verontrustend, is dat jeugdbewegingen meegesleurd worden in de sociale veranderingen dat de ouders steeds meer inspraak krijgen in het reilen en zeilen van andere organisatie’s structuren en vooral ook het onderwijs… Dat is geen goede ontwikkeling. Een jeugdbeweging bepaalt zelf haar beleid, haar doelstellingen, haar werking, enz. Wie zich daarin vindt, doet mee. Of kan zijn kinderen sturen. Bij Chiro staat het spel centraal, KSJ is ontspanning voor studenten, Scouting is het leren plan trekken in nauwe band met de natuur. Begrijp me niet verkeerd ! Sommige kinderen hebben bijzondere zorgen of aandacht nodig, volwassen begeleiding is een goede aanvulling in de soms wat onstuimige leidingsploegen en er moet zeker een gezond en duurzaam contact zijn tussen ouders en leiding ! Maar als individuele ouders beginnen te dirigeren wat er in hun “kinderopvang moet gebeuren” en hoe hun kinderen opgevoed moeten worden…
Een belangrijke eigenheid van een jeugdbeweging is net de sterke groepsvorming, de sociale bewogenheid, het verantwoordelijkheidsgevoel dat kinderen meekrijgen. Dingen die thuis in een klein gezin veel minder evident geleerd worden….
Jeugdleiders vinden is vandaag de dag niet gemakkelijk. Het is aan het kader van de jeugdbewegingen om het leid(st)er-zijn duurzaam te promoten en blijvend jongeren indringend uit te nodigen om hun verantwoordelijkheid te nemen.
Ook de overheid heeft zijn verantwoordelijkheid te nemen. En dit zeker niet door jeugdleiders financiëel te vergoeden want dat verzwakt de diepgang van het engegement. Des te meer moet ze zorgen voor een uitstekende logistieke ondersteuning, veilige, gezonde en voldoende lokalen en kampplaatsen, administratieve ontlasting en voldoende materiële tegemoetkomingen.
De teloorgang van de jeugdbewegingen door leidingstekort zou voor Vlaanderen een enorm verlies zijn van een sociale eigenheid.
Dit artikel wordt gesteund door :
